AFYON
Afyonun karşılığı”opium”dur. Afyon ve benzeri maddelerin tümüne ”opioid” adı verilmektedir.
Yazların sıcak geçtiği, orta derecede yağış alan yerleri seven bir bitki..Anavatanı Doğu Akdeniz’dir. Hindistan ve Anadolu’da çok eskiden beri tarımı yapılmaktadır. Afyon dünyada Afganistan, Pakistan, İran gibi ülkelerde yetişmektedir.Bu ülkelere kısaca ”Altın Üçgen” ya da ”Altın Hilal” de denmektedir.
Haşhaşın kapsülünden ”afyon” olarak adlandırılan bağımlılık yapan etken madde olan alkoloidler, tohumlarından da ”haşhaş yağı” adı verilen yenilebilir yağ çıkarılır.Afyon haşhaşı ile bir tür esrara verilen ”haşiş” ismi karıştırılmamalıdır.
Afyon (haşhaş) üretiminin ilk olarak MÖ.6. yüzyılda Batı Akdeniz bölgesinde yapıldığı bilinmektedir. MÖ:yaklaşık 4200’lere ait Neolitik çağ gömüleri üzerinde Kuzey İspanya’da gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda afyon kapsüllerine rastlanmıştır. Afyon ile ilişkili en eski bilgilerimiz MÖ.3400 yıllarına ait Sümer tabletlerine dayanmaktadır. Afyon Sümerler döneminde keyif verici olarak kullanılıyordu. Opiumdan MÖ.7. yüzyıl Asurlular dönemine ait tıbbi tabletlerde de Afyonda söz edilmektedir. Orijinal ve kendi kendine yetişen afyon bitkisi ile MÖ: 2.yüzyıl Asur ve Babil uygarlıklarının ilgilendiğini işaret eden bilgiler de mevcuttur.
Hattuşaş’ta (Boğazköy) bulunan kil tabletlerinde de haşhaş ekimi ve afyon ile ilgilendiklerini öğrendik.Hititler haşhaşı ”haşşıka” olarak isimlendirmişlerdir.
Antik Yunanlılar da opiyumu biliyordu, Tıbbın babası sayılan Hipokrat birçok hastalık belirtisinin tedavisi için opiyum kullanımını önermiştir. Hipokrat MÖ: 5. yüzyılda ağrı tedavisi için afyon şarabını kullanmış, ancak bunun bazı tehlikelerinden de bahsetmiştir.
Bergama’da yaşamış, eczacılığın babası sayılan Galenos’un 200’lü yıllarda afyonu 60 farklı ilaç özelliğine sahip etken madde ile karıştırarak Tiryak afyonun tıbbi kullanımını yaygınlaştırmıştır. İbn-i Sina opiyumu göz hastalıkları ve diyareye karşı kullanmıştır.
Afyon veya Afyon sakızı haşhaş kapsüllerinin çizilmesiyle sızan, süte benzer özsuyunun toplanmasıyla elde edilen uyuşturucu maddedir
Haşhaş kapsülleri uygun olgunlukta oldukları zamanda çizilir, çiziklerden sızan sıvı pıhtılaşır ve özel bıçaklarla alınır. Kapsülden sızan sıvı havanın etkisiyle sıvının rengi koyu kahverengi olur. İşte bu maddeye afyon veya afyon sakızı adı verilir. Afyon sakızı eczacılıkta morfin, kodein, tebain, papaverin gibi çok sayıda. alkaloitlerin yapımında kullanılır. Az zehirli sayılabilir ama alışkanlık yaptığı için uyuşturucu madde olarak da kullanılır.
İşlenmiş afyon:
Ham afonun sigara halinde içilmesi veya yenilebilmesini mümkün kılmak üzere, pişirme ve mayalama gib, izafeten basit işlemlerden geçirilmiş şeklidir.
Yanık afyon:
Afyon, sigara gibi içildiği zaman, bunun birazı piponun üzerinde veya içerisinde kalır. Bu yanık afyondur, ki bu da normal içimlik afyondan daha yüksek derecede morfin özü ihtiva eder.
İran’da Tiryak adı verilen afyon sakızı, özellikle Afganistan, Türkmenistan, Özbekistan, İran ve ülkemizde Doğu Anadolu’da bazı yerlerde sakız olarak yutularak, çiğnenerek veya sigara ile içilerek kullanılır. Kısa süreli keyif verir. Ağrıları keser, günlük sıkıntıları zihinsel durgunluk verdiğinden dolayı yutularak alınır.. Ancak bu keyif evresinden bir süre sonra halsizlik, mide bulantısı ve baş ağrısı başlar. Fazla miktarda alınması sonucu kişiyi koma haline sokabileceği gibi ölümüne de neden olabilir.. Bu şekilde yıllar önce afyon sakızı yutarak, komada halinde gelen bir hastamı günlerce anacak yoğun bakımda yatırarak ölümden kurtarmıştım.
Afyonun keskin, hoş olmayan kokusu ve acı bir tadı vardır.
Bileşiminde takriben %10 morfin, %5 kodein , %6 narkotin bulunabilmektedir.
Ayrıca afyonun içeriğinde şeker, protein, kauçuk yağı gibi maddeler ile alkaloid denilen zehirli madde bulunur ki içlerinde en zehirlisi morfindir.
Kısaca papaver somniferum türünün taze kapsüllerinin çizilmesi ve çıkan usarenin kurutulmasından afyon elde edilir. Türkiye’nin Orta Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde, en çok Afyonkarahisar, Uşak, Denizli, Kütahya, Isparta, Burdur, Konya illerinde yetiştirilir. Bugün bağımlılık yapması nedeni ile haşhaş üretimi kontrollü olarak yapılmaktadır. Afyonkarahisar’ın Bolvadin ilçesinde kurulu tesislerden afyon bitkisinden elde edilen afyon sakızı işlenerek baz morfin üretilmektedir.Elde edilen mamul ilaç sanayinde kullanılır.
Afyonun keskin, hoş olmayan kokusu ve acı bir tadı vardır. Bileşiminde takriben %10 morfin, %5 kodein , %6 narkotin bulunabilmektedir. Ayrıca afyonun içeriğinde şeker, protein, kauçuk yağı gibi maddeler ile alkaloid denilen zehirli madde bulunur ki içlerinde en zehirlisi morfindir.