Sentetik kannabinoid, sentetik esrar veya bilinen adıyla bonzai, esrar etkisi veren bir tasarım uyuşturucusu madde.
Spice, K2 gibi başka isimlerle de anılmakta ve esrara alternatif olarak 2002’ten beri ticareti yapılmaktadır. Çoğunlukla pipo veya nargile ile ya da sigara kağıdına sarılarak, nadiren ise demlenerek tüketilmektedir.
En tehlikeli maddeler bonzai gibi sentetik türevli maddelerdir. Neden derseniz? Çünkü bu maddelere ulaşmak kolay, ucuz maddelerdir, maddi olarak erişimi ve elde edilmesi kolay olan maddelerdir. 2002 yılın başında itibaren piyasaya sentetik esrar diye pazarlanan yasadışı bu maddeye erişiminin kolay olması, ucuz olması, kolay elde edilir olması nedeniyle kullanımı giderek artıyor. Sentetik bir uyuşturucu ve çok ölümcül bir madde. Bonzai bir kez denemek bile bağımlılık yapabiliyor.
Caddelerde, sokaklarda ya da merdiven basamaklarında baygın, kendinden geçmiş, dağılmış bilinçsiz şekillerde yerlerde şuursuzca yatan genç insanları zaman zaman görüyor, yada haber yayınlarında izliyorsunuz. Sokaklarda polisler tarafından korunmaya alınan ya da acil olarak sağlık elemanları tarafından ambulanslarla götürülen insan manzaraları dikkatinizi çekmiştir. Zaman zaman basına da yansıyan ‘ölümleri’yle ismini duymaya alıştığımız bir madde haline gelen bonzai son birkaç yıl içerisinde aşırı bir şekilde yaygınlaştı.
Türkiye’de yaygın bilinen ismi ile bonzai, Jamaika, sentetik esrar, ya da sentetik cannabis adına ne derseniz deyin bir madde çok daha kolay bulunabilen, çok daha ucuz olan, torbacıların ”esrar gibi bir şey” dedikleri işte o madde. Torbacılar Bonzai’yi, rüya, Bombay mavisi ve spice gibi aldatıcı isimlerle satıyorlar. Uyuşturucu satıcıları, gençleri bonzainin bitkisel ve doğal olduğuna inandırmaya çalışıyor, ama bu zehir tacirlerinin kocaman büyük bir yalanı.
Son yıllarda, arkasındaki nedenlerini tam olarak bilmediğimiz; sentetik esrar ya da daha fazla bilinen adıyla bonzai kullanımına bağlı yaygın olarak ciddi miktarlarda zehirlenmeler ve ölümler dikkat çekici,
Kaba tabirle merdiven altlarında üretilen bir uyuşturucu madde, içeriğinin tam olarak bilmediğimiz bir madde. Yapılan testlerde bir kısmını tespit edebildiğimiz, çoğunu tespit edemediğimiz bir madde.
Bonzai, ilk kez 2002 yılında internette satılmaya başlanmış, Almanya ve İspanya’da daha sonra da Rusya ve Avustralya’da kullanılmış. Bağımlılık tedavisi almak isteyen kişilerin verdikleri ifadelerle ortaya çıkmış. ancak bu büyük tehlikenin farkına geç varılmış, takibe alınması biraz zaman almış bir maddeden bahsediyoruz.
Hammaddesi Çin’de kilosu 30 bin dolara satılıyor. Yasadışı yollardan getirilen bir kilo ham maddeden bir ton bonzai üretilebiliyor. Uyuşturucu satıcıları daha çok bonzai üretebilmek için, ilaveten fare zehirinden florosan tozuna kadar pek çok kimyasal maddeyi bonzai üretiminde kullanıyor.
Sentetik esrar uluslararası polis literatüründe ‘K2’ ‘Spice’’ ”baharat” adıyla biliniyor. Türkiye’ye ilk kez “Bonzai” yazılı paketlerde getirildi. Bu yüzden adı Japon süs bitkisi olan “Bonzai” olarak kaldı.
Yurtdışında ‘Damiana’ bitkisine, ülkemizde ise bu bitkiye benzemesinden dolayı ‘yavşan’ otunun yapraklarına püskürtülüp kurutulduktan sonra bitkisel bir uyuşturucu gibi satılıyor.
İstatistiklere göre Bonzai’yi daha çok ikinci ergenlik dönemini yaşayan gençler arasında yaygın olarak kullanıyor. Nedeni bu dönemde gençlerin kendilerini topluma daha çok ispatlama kaygısı gütmeleri. Bonzai satıcıları da özellikle bu grubu hedef alıyor.
Bilindiği gibi Esrar diğer adıyla cannabis kenevir bitkisinden elde edilir. Esrarın (Cannabis, marhuana) etkin THC (tetrahidrocannabinol)dur. Esrar ya da marihunanın bağımlılık yapma gücü azsa da olsa bağımlılık yaptığı kesindir.
Bonzai yani Sentetik kannabinoidlerin kimyasal yapısı doğal cannabisten oldukça farklıdır.
Yaygın bulunan ucuz, ulaşılması kolay, hızla yayılan bir madde ilk kez 2002’li yılında piyasaya çıktı. Bu madde doğada olmayan, sentezlenmiş bir madde, esrarın etkilerini taklit eden kimyasal bir türev, kimyasal bir madde. Esrarı satanlarla, bonzaiyi pazarlayanlar aynı suç şebekeleri.
İşte uyuşturucu tacirleri bir dönem esrarı piyasadan çektiler. Esrar almak isteyenlere ”Esrar yok, ama esrarın yerini tutan sentetik esrar var” dediler. ”sentetik esrarı, daha etkili daha ucuz, daha kolay ulaşılır” diye pazarladılar. Bu bonzaiyi bir pazarlama takdiğiydi. Bilinçli bir taktikti. Çünkü uyuşturucu madde kullananların büyük bir çoğunluğunun esrar deneyimi bulunuyor. Böylece bonzaiyi esrar pazarında pazarladılar.
Doğal bir uyuşturucuymuş gibi piyasaya sürülen bonzai, esrara göre etkisinin daha şiddetli olması, ulaşılabilirliğinin kolay olması, az maliyet ile kolay üretilebilir olması ve ucuz fiyatlarla satılıyor olması gibi sebeplerle kullanımı gün geçtikçe arttı.
Pazarlanması ve tanımlanması esrar benzeri bir uyuşturucu olarak ifade edilse de bonzai bir bitki değildir. Ama esrara benzer etkileri daha güçlü olan psikoaktif bir maddedir. Ve bu şekilde pazarlandı. Sonuçta çok büyük bir bonzai bağımlısı kitle oluştu.
Bonzai, kurutulmuş çeşitli bitkiler parçalanarak kimyasal içerik püskürtülmesiyle elde edilen sentetik kannabinoid grubuna ait uyuşturucu bir maddedir. Tarım ilaçları, yavşan otu, floresan tozu, sanayi kimyasalları gibi birçok madde sentetik kannabinoid ile karıştırılabilmektedir.
‘’Spice’ tipi bitki karışımları insan tüketimi için değildir’’ ibaresi ile tütsü veya bitki büyütücü olarak pazarlansa da temin edildikten sonrası kötüye kullanılmaktadırlar. Bu karışımların dozaj ve içerikleri de belli değildir. Bu durum kullanıcılar açısından ciddi bir risk oluşturmaktadır. Ne yazık ki her kimyasal sentetik uyuşturucu gibi bağımlının bedeninde ve ruhsal yapısında onarılamaz etkiler bırakıyor.
Bonzai kullananlarda farklı etkiler oluşturabilir. Bonzaide kullanılan bazı etken maddeler direkt olarak ölüme sebebiyet verebilir. Eroinden yaklaşık olarak 100 kat daha ölümcüldür. Bu uyuşturucuyu kullananlarda en belirgin yan etkiler aşırı stres ve bunalımlardır.
Bazı kişilerde kullanım sırasında aşırı sedasyon (uyuşukluk ve uyku hali), kendinden geçme, hissizleşme hali, Kullanıcı kişide zaman-mekan algısının bozulması gibi etkiler oluştururken. Bazı kişilerde; panik atak, delirme hissi, şizofreniyi taklit eden aşırı hezeyanlar, paranoya, unutkanlık, endişe, ajitasyon, kendine ve çevresine zarar verme ve gerçeğe yakın hayaller görme gibi ruhsal rahatsızlık belirtileri ortaya çıkabilir. Uzun dönemde oluşacak olan durum şizofreniye benzeri bir tablodur.
Bu maddeyi kullanan kişilerde ağız kuruluğu, bonzai kullananlarda kalp atışlarında şiddetli hızlanma olabilir, kalp krizi hissi o an içinde bulundukları durum nedeniyle bunu bir kalp krizi zannedebilir, kilo kaybı ile aşırı terleme, vücutta iyileşmeyen büyük sivilcelere oluşuyor. Bonzai kullanıcıları hipertansiyon nöbetleri geçirebilirler. Ayrıca felç geçirebilirler. Böbrekleri zehirin etkisiyle böbrek iflası ile karşılaşabilirler. Bunun yanında ani kalp krizleri ve ölüm yaşanabilir. Bonzai öldürücüdür. Bonzai kullanıp, yan etkilerini yaşayanlar ömür boyu bu psikolojik sorunlarla yaşamak zorunda kalabilirler. O an ne yaptığını bilmeyen kullanıcılar kendilerine ve çevreye zarar verebilirler. Ülkemizde bu şekilde ölen ve yaralanan insan vardır.
Bu farklı etkilerin nedeni, kullanılan karışıma kişisel hassasiyet lerde ki farklılıkların yanı sıra kullanılan maddenin içerisindeki farklılıklar da olabilir
Esrar, eroin, alkol ve kokain gibi maddelerden farklıdır. Farkı şu; bilinen diğer bağımlılık yapan maddelerin aksine bonzai diye içilen tek bir etkili madde içermiyor. Dolayısıyla bonzai adı altında satılan her üründe aynı karışım değildir. Kullanılan ürün bir karışım olduğundan ve formülü bilinmediğinden ve laboratuvarlarda aranan madde ilgili kid bulunmaması nedeniyle, kanda veya idrarda saptanması oldukça güçtür. Maliyeti düşürmek ve doğrudan beyin üzerine etkileri daha çabuk ve güçlü bir biçimde ortaya çıkarmak için pazarlamacılar karışıma beyine kolayca nüfuz eden ve nöron adını verdiğimiz sinir hücrelerini öldüren insektisit (böcek öldürücü) nitelikli bazı zehirleri de eklemektedirler. Bu durum kullanıcıların beyinlerinde zehirin niteliğine, alınan doza, kullanım süresine ve kişisel hassasiyete bağlı olarak geçici veya kalıcı ciddi hasara yol açabilmektedir.
BONZAİ VE TEDAVİ,
Bonzai kullanımı son zamanlarda ciddi bir şekilde yaygınlaştı. Buradaki en büyük sorun bağımlılık sorununun çok daha erken yaşlara inmesi ve kullanım sayısını giderek artmasıdır. Son yapılan araştırmalar eğitim düzeyinin düşmesi ile madde kullanım artışı paralellik göstermektedir. Bununla birlikte parçalanmış aileler, aile yapısındaki bozulmalar madde kullanımına yol açmakta, bir eğilim sağlamakta sebep olmaktadır.
Bonzainin doğal ve bitkisel bir ürün olarak düşünülmesi, kimyasal içeriği ve toksik etkileri ile ilgili bilgi sahibi olunmaması bilinçsizliği insanların bonzai’yi denemelerinde etkili olmaktadır
Bonzainin ilk kullanımı ile bir zehirlenme yaşadığı, çok toksik bir madde kullanıldığı anlaşılıyor. Bonzainin vücuttaki toksik etkilerin çok yüksek olduğunu göstermektedir.
Son zamanlarda acil servislerde bonzai zehirlenmesine bağlı vakalar her geçen gün artmakta, yine psikiyatrik acillere akut psikoz belirtileri ile gelen ve tedaviye alınan vakaların birçoğunda bonzai kullanımı öyküsü ortaya çıkmaktadır. Bazı kullanıcılarda ölümle-yaşam arasında gidip gelme deneyimleri yaşandığı bildirilmiştir. Ne yazık ki bu deneyimler sırasında kullanıcıların ölümü ile sonuçlanabilmektedir. Ölüm sebebi olarak, bonzai kullanımı sonrası ani beyin kanamaları, kalp krizleri ve bunlara bağlı ölümler sık görülmektedir. Bunun nedeni karışımın içinde bulunan bazı maddelerin kalp-damar sistemini ciddi biçimde uyarması, tansiyonu aşırı yükselmesi, kalp atım sayısını artırarak ciddi ritim bozukluklarına neden olabilmesidir.
Bonzai kullanıcının sadece ruhuna değil, bedenine de zarar verir. Ani ölümlere neden olduğu gibi, aylar sonrasında da ölümlere neden olabilir.
Bonzainin başka bir tehlikesi de karışımın içeriğine göre tek başına kullanılan ve bilinen diğer maddelerden çok daha hızlı ve şiddetli bağımlılık oluşturmasıdır. Bu nedenle, tek seferlik denemeler hızlı ve şiddetli bağımlılık gelişmesi açısından ciddi bir risk teşkil etmektedir.
Psikotik belirtiler, panik ataklar ve epilepsi nöbetleri ilk kullanımında dahi ortaya çıkabilir. Bu nedenle bonzai kullanımı çok önemli bir toplum ve halk sağlığı sorunudur. Kullanımının mutlaka önlenmesi ve bahse konu olan özellikleri nedeniyle ve riskleri konusunda genç insanların bilgilendirilmesi gereklidir.
Dikkat edilmesi gereken bir durum; bonzai esrardan kimyasal olarak farklı yapılara sahip olduğundan madde taramalarında saptanamamaktadır. Bu nedenle kullanıcıların trafik suçlarından dolayı sürücü ehliyetlerine el konulması ya da adli psikiyatride düzenli madde taramasının yapıldığı durumlarda bu kişiler kolayca gözden kaçabilmektedirler.
Şu anlarda adeta bir gizemli bir zehir ilan olarak edilen ve maddeye bağlı olduğu düşünülen neredeyse her ölümden sorumlu tutulan bonzaiye daha farklı açılardan ve daha araştırmacı bir mantıkla yaklaşmamız gerektiğine inanıyorum.
Son zamanlarda salgın şeklinde ve çok da rahatsız edici bir biçimde, özellikle genç ergenlerde gözlediğimiz ölümleri adeta korkutucu bir şehir efsanesine dönüşmüş olan bonzaiye bağlayıp karşılaşılan her bir olayı birkaç gün medyada tartışıp polisiye tedbirleri artırarak engelleyebilmemiz güç görünmektedir.
Her gün farklı bir sentetik türevi sentezlenen ve internet ağında veya sokakta kolayca ulaşılabilen maddeleri kanda tespit edebilsek çok iyi olabilirdi. Ancak çeşitliliğin sürekli artması ve sinek, böcek öldürücüsünden, tarımsal zehirlere kadar birçok maddenin acımasızca bonzai diye pazarlanan ürünün içeriğine karıştırılması bunu neredeyse olanaksız hale getirmektedir. Aslında kanda veya idrarda sentetik bir kannabinoid bulmaya çalışıyoruz, ancak kullanılan ürünün kimyasal yapı veya özellikler bağlamında bu ürün ile hiçbir ilgisi olmayabilir. Buna rağmen ürünün ismi bonzai olabilir.
Konunun bir başka tehlikeli boyutu da bonzai denilen zehire gençlerin neredeyse sigaradan bile kolay ve ucuz bir şekilde ulaşabilmesi dir. Maddenin ucuz olması pazarlayanın gönlüne göre içine istediği her şeyi katabilmesi ile ilgili bir durum olmasıdır.
Öte yandan maalesef ‘gıda takviyesi’, ‘bitkisel mucize ürünler’ ve ‘cinsel performans artırıcılar” gibi başlıklar altında pazarlanan ve internette kolayca temin edilen, denetim dışında kalan birçok madde ve malzemenin kolayca reklamının yapılabildiği ve pazarlanabildiği bir ülke durumundayız. Halkımız ne olduğu bilinmeyen maddeleri eczane görünümlü modern dükkanlardan sözde sağlıkları için gerekli her türlü ürünü üstelik ilaçtan çok daha fazla para ödeyerek büyük bir memnuniyetle almaktadır.
Gençler kendi hayatlarına sahip çıkmalı, bonzai dahil her türlü uyuşturucu, bağımlılık yaratan maddelerden uzak durulmalıdır. .Bu nedenle ailelere, eğitimcilere, devlete ve topluma da büyük görevler düşmektedir.
Ailelerin çocukların durumunu fark etmeli, gelişim sürecinde yalnız bırakmamalı, yanlarında olunmalı ve çocuklara destek olmalıdırlar. Yapılan çalışmalar bonzai kullananların çok daha erken yaşlarda bonzai kullandıklarını söyleyebiliriz. Ailelerin madde kullanımını fark etmek, fark ettikten sonra, en yakın sağlık kuruluna başvurmak çok önemli. Ailelerin uyuşturucu konusunda farkındalığının sağlanması ve çocuğu işin uzmanına götürmeleri gerekir. ”Bizim çocuğumuz bir kere içti, bir şey olmaz, bırakacaktır, denemiştir, önemli değil” şeklindeki yaklaşımların tedavide olumsuz etki ettiğini görmekteyiz. Ne kadar erken müdahale edilir, ne kadar erken tedaviye başlanırsa o kadar ciddi başarı sağlamaktayız.
Tüm bağımlılık yapan maddeler gibi bağımlı için en iyi tedavi hiç başlanmamasını sağlamak için toplumu bu maddelere karşı koruyacak ciddi yasal tedbirlerin alınmasıdır. Bağımlılığı önleme tedavileri sürecinin başlatılması, rehabilitasyon sürecinin başlatılması, ailelerin bilinçlendirilmesi, Bağımlının bırakmak için istekli ve kararlı olması gerekiyor. Birinci kriter bu. Bağımlının ben bu maddeyi bırakacağım diye istekli olması gerekiyor.Eğer motivasyon ve kararlılık varsa doktor kontrolünde bu maddeyi bırakması mümkündür.