Şizofreni genellikle ergenlik ya da erken erişkinlik döneminde ortaya çıkar. Psikotik nöbetin öncesinde sıklıkla güç fark edilen, sinsi, ilerleyici bir dönem vardır. Bazen, bireysel ve toplumsal uyumunda belirgin bir bozulma gözlenmeyen bir kişide aniden psikotik tablo ortaya çıkabilir. Geriye dönerek incelendiğinde bu kişilerin bir bölümü, erken çocukluk döneminde aşırı utangaç, içe dönük, ilişki kurulması zor, duygusal olarak kısıtlı ve künttür. Stresler karşısında kolay incinirler. Motor beceriksizlik ve düzensiz bir gelişimsel ilerleme gösterirler. Bazı alanlarda beklenmedik biçimde becerikli iken, görünüşte daha az karmaşık bazı işlerde ise beceriksiz oldukları görülür. Aile, okul ya da iş gibi önemli işlevsellik alanlarında uyumlarının azalmış olduğu saptanır.
Şizofrenide ilk belirtiler çekilme, küskünlük ve aile üyeleriyle duygusal ilişki kurmada bir isteksizlik şeklinde ortaya çıkabilir. Kişisel giyim-kuşamına ilgisizlik ya da tam aksine aşın düşkünlük görülebilir. Gerçekte olmadığı halde sanki fizik bir hastalığı varmış gibi aşın bir diyet uygulamasına girebilir. Arkadaşlarını ihmal ya da reddedebilir. Okul ve iş başarısı düşebilir. Anne, baba, öğretmenler ve arkadaşlar sıklıkla bu değişmeyi normal ergenliğin bir parçası olarak kabul ederler ve erişkinlik döneminde her şeyin yoluna gireceğini beklerler. Bu davranış değişikleri altındaki kişi kendini şaşkın, amaçsız ve giderek artan bir tuhaflık içinde hisseder.
Önceden önem taşıyan değerler, duygular ve algılar artık sanki birbirinden ayrılmış gibidir ve bunların geçerliliği konusunda doğrulama ve onay gerekmektedir. Beden duyumları alışılmışın dışında ve korkutucu olarak algılanabilir. Bedenin sınırlan ve uzaydaki konumu kişi tarafından bozulmuş ve dengesiz olarak değerlendirilebilir. Prodromal dönem, tanı koymaya yeterli psikotik belirtilerin ortaya çıkmasından önce haftalar, hatta yıllar boyu sürebilir. Ancak bazen bu dönem çok kısa süreli de olabilir. Bu davranış örüntüsünden açık psikotik tabloya geçiş hemen her zaman fark edilmeden gerçekleşir. Söz konusu değişim ender olarak ortaya çıkarıcı belirgin bir etkene bağlanır.